Daarheen en weer terug: een experiment IV

De ongeëvenaarde, machtigste sprong ooit gemaakt in de schilderkunst, en tevens een van de Grote Geheimen in de geschiedenis van de scheppende mens. Ongesigneerd en in tijdsluiers gehuld. Hoe dit in tekst te vangen? Hoe meer je er over leest hoe meer het besef groeit dat we niets weten over de mensen die dit hebben gemaakt. Alleen dat de inspiratie en verbeeldingskracht daar in die grot, 17000 jaar geleden, ongekend moet zijn geweest.

( Spinvis )

Uiteraard heeft Erik het hier over de grot van Lascaux, die magische plek in de Dordogne waar de kunst van de Cro Magnon mens nog altijd zichtbaar is. Dit deel van mijn reis voelde als een pelgrimstocht, een bedevaard op zoek naar de oorsprong van de scheppende mens. Laat dat laatste nu net een onderwerp zijn waar ik recentelijk mee worstel.. Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat ik het liefste mijn geld zou verdienen als een ‘heuse’  professionele schrijver. Sommige stukjes die her en der over dit blog verspreid staan vormen daar een stille getuige van. Ik blijf echter al tijden tegen een soort van innerlijke blokkade aanlopen zodra ik een aanzet maak om te beginnen aan mijn Verhaal, het plot dat zich in de afgelopen jaren voor mijn geestesoog aan het ontvouwen is. Iedere  keer als ik ‘serieus’  begin te schrijven loop ik vast. Het is alsof ik mij gaandeweg in een muur schrijf, zodat de bron van mijn inspiratie plots na een aantal geinspireerde pagina’s uitdroogt totdat er alleen nog maar een troebel modderstroompje de weg van mijn brein naar mijn vingers weet te vinden. Gelukkig lijk ik een workaround te hebben gevonden in het ‘ fragmentarisch’  schrijven ; dingen die belangrijk zijn of in ieder geval ver genoeg uitgewerkt zijn om een ruwe schets te schrijven eindigen vaak op dit blog – al dan niet incognito- .

Uiteraard liep mijn bezoek aan de grot van Lascuax compleetanders dan ik verwacht had, ondanks het feit dat ik zo blanco mogelijk er naar toe ging. De originele grot is gesloten voor bezoekers, om te voorkomen dat de schimmels die in de jaren 60 voor het eerst ontdekt werden zich nog verder zouden verspreiden en de muurschilderingen nog verder zouden beschadigen. Jazeker, de schilderingen die 17.000 jaar lang onaangetast zichtbaar zijn gebleven op de kale rotswanden waren 20 jaar na hun herontdekking al bijna (bijna!) onherstelbaar beschadigd geraakt. Toen ik dit ontdekte kon ik een innerlijke glimlach niet onderdrukken ; als er iets symbool kan staan voor de verderfelijke invloed van de moderne tijd op de overblijfselen van de dagen dat de Magie nog aanwezig was in onze wereld….

Toch, er is een exacte kopie van de grot gemaakt, op hemelsbreed 200 meter afstand van de ingang naar het origineel. Toen ik bezweet en met een onrustige maag de treden naar de ingang afdaalde en de zware deur zich achter mij sloot voelde ik een soort van innerlijke verschuiving. Weg was de ietwat cynische analyticus die ik zo vaak speel, terwijl mijn ogen aan het donker begonnen te wennen voelde ik mij opeens een stuk opener en in het moment dan ik mij in tijden gevoeld had. Gulzig zoog ik alle indrukken op, de geur, de temparatuur, de schaars verlichte rotswanden..De gids begon op zachte toon haar verhaal te vertellen maar ik kon het niet opbrengen om naar de inhoud van haar verhaal te luisteren omdat ik tezeer werd opgeslokt door de indrukken die mij zo overvielen. Links naast mij lag een prehistorische lamp tegen de wand aan, en ik staarde naar het gedetaileerde snijwerk terwijl ik doorschuifelde naar de eerste hal.

Het detail en de gebruikte technieken zijn echt verbazingwekkend voor tekeningen van 17.000 jaar oud. Wat foto’s helaas niet laten zien ‘omdat 3d op een 2d vlak’ is dat de kunstenaar het relief van de rotswanden gebruikt in zijn kunst. Dieren staan bijvoorbeeld op richels (zoals hierboven) ; soms werden natuurlijke vormen als onderdeel van de tekening zelf gebruikt. En dat allemaal bij het licht van flikkerende vlammetjes die de ‘primitieve’ vet en olielampen op de wanden wierpen. Sommige voorstellingen lopen door over het plafond, vaak buiten het bereik van mensenarmen zodat er een soortement van steigers gebruikt moet zijn om de tekeningen te kunnen aanbrengen.

De oorsprong en betekenis van deze tekeningen zijn onduidelijk aangezien er verder nog geen sprake was van een geschreven taal, en de afbeeldingen laten veel ruimte voor speculatie. Mythische verhalen? Magische tekens? Kennis overdracht? Er is een afbeelding die uniek is voor deze grot en die misschien wel de meeste vragen oproept van ze allemaal. Het is tevens de enige afbeelding waarvan ik zelf een foto heb geschoten (je mag eigenlijk helemaal geen foto’s maken) :

 (Klik voor groter ; Hier een linkje naar een duidelijker versie van de afbeelding )

Het is de enige afbeelding van een mens van de ongeveer 1500 afbeeldingen die de grot bevat. Een mens met een hoofd van een vogel en een duidelijke erectie ligt op zijn rug voor een bizon terwijl naast hem een staf en een vogel op een stok lijken te liggen. Is hij gedood door de oeros? Toont het de magie van een sjamaan?

Het was deze afbeelding die de meeste indruk maakte, hoewel hij niet de meest indrukwekkende was. Terwijl ik ieder detail minutieus in mij opnam groeide mijn innerlijke verwondering, even werd ik geraakt door een kort moment van absolute rust en een diepe tevredenheid.

Ik was hier, precies daar waar ik wilde zijn.

(Spinvis – Weekend in Lascaux )