Jan

De eerste dag van mijn nieuwe baan. Het was godverdomme vroeg, 7u in de ochtend. In de afgelopen jaren werkte ik 6 dagen van 1-9 en dat beviel mij eigenlijk prima, ik ben nu eenmaal een kind van de nacht van nature 🙂
7u In de ochtend, en ik bevond mij in een stik benauwde badkamer waar mijn collega al vrolijk fluitend de eerste mensen stond te wassen.

“Verzorg jij Jan even? Ik moet deze meneer even in alle rust kunnen doen, anders gaan we daar last mee krijgen zometeen..” Ik knikte, pakte een badhanddoek en draaide de douche uit. “Kom maar Jan, zal ik je even afdrogen en aankleden?” Ik reikte hem mijn hand, en die werd zonder een spoor van twijfel vastgegrepen waarna hij zich omhoog hees vanuit de hurkzit waarin hij had zitten te douchen. We maakten even oogcontact, en achter die typische wezenloze blik die veel mensen met een verstandelijke beperking kenmerkt leek een vonkje in zijn ogen te schuilen. Mijn blik gleed verder over zijn gezicht, bleef even hangen bij de littekens op zijn voorhoofd en viel toen op zijn enorme tong. Wow.

Ik droogde hem af en begeleide hem voorzichtig over de gladde vloer naar een bankje waarop hij kon zitten. Zoals ik al eerder opmerkte, het was vroeg. En ik was enigzins nerveus (god weet waarom, ik had hetzelfde werk al eerder gedaan en het ligt mij nogal), zat wat te klooien en slaagde erin om hem zo goed en kwaad als het ging te helpen met zijn sokken en ondergoed. Wat ik niet zag, of eigenlijk : wel zag maar niet waarnam, was dat Jan steeds onrustiger werd van mijn geklooi. Waar hij eerder nog zonder voorbehoud mijn hand gegrepen had om zich aan op te trekken was nu onrust en twijfel. Met als volgend tussenstation angst, om af te stevenen naar het onvermijdelijke eindpunt : automutilatie.

Voordat ik het wist vlogen zijn handen omhoog naar zijn gezicht en begon hij als een bezetene te krabben, bijna te graven in zijn voorhoofd. Zo snel als ik kon greep ik hem bij zijn polsen en trok zijn handen weg bij zijn gezicht. Daarop begon hij gefrustreerd te schreeuwen, te loeien bijna terwijl hij uit alle macht naar mijn schenen begon te schoppen en zich aan mijn greep probeerde te ontworstelen.
Fuck, wat was die man sterk. Hij kwam bijna, bijna los. Ik begon op hem in te praten, rustig terwijl ik meer de nadruk legde op mijn intonatie dan op de inhoud..Dat leek niet te helpen, maar na een paar minuten gaf Jan de strijd eindelijk op.

Zwetend, en met een rood hoofd van de inspanning bracht ik Jan (na de verdere verzorging uiteraard) naar de woonkamer waar zijn ontbijt op hem stond te wachten. Mijn andere collega van die ochtend stak haar hoofd uit de keuken om naar hem te kijken, en zei op luchtige toon “Was je niet snel genoeg naar zijn zin?” Ik hoorde de genegenheid in haar stem en zag hoe zij naar Jan keek. “Doet hij dit vaker dan?” “Ja. Hij raakt snel in de war en dan gaat hij krabben..Zo te zien was je er snel bij.” Ik knikte, twijfelde even maar zei het dan toch : “Weet je, wat ik mij afvraag..[collega] vond ook al dat ik er zo snel bij was en hem goed in bedwang had. Maar..is het niet beter om hem te laten gaan? Ik bedoel, zelf pijniging moet je vooral zien te voorkomen denk ik. Als hij zichzelf had los gekregen terwijl ik hem vast hield had hij zichzelf nog veel ernstiger kunnen beschadigen dan als ik hem gewoon had laten gaan…Hij was razend!”

“Ja, dat is ook precies er dus regelmatig misgaat. Persoonlijk ben ik het met je eens, maar onthoud goed dat wij twee de enige zijn die het op die manier bekijken. Ik ben het met je eens, maar zijn behandelingsplan zegt iets anders en daar zal je je helaas wel aan moeten houden..” Er kwam iets van verdriet in haar ogen, en we keken elkaar even stilzwijgend aan.6 jaar later

Ik keek naar de kist. Stil. Boos. Verdrietig. De eerste keer dat er iemand van mijn woongroep stierf, en dan ook nog op deze mensonwaardige manier. Er is geen god, die kan er niet zijn. Er is alleen compassie en mededogen, Liefde zo je wil. Dat kan en dat zal helaas nooit iets veranderen aan de aard der dingen..

Ik heb het zien aankomen, ik heb het zien aankomen en ik heb gedaan wat ik moest doen. Het is niet mijn schuld dat de mensen die daar voor verantwoordelijk zijn soms de verkeerde beslissing nemen. Het is objectief gezien ook niet hun schuld, ik vertrouw erop dat de beslissing genomen werd op basis van de objectieve medische feiten. Maar toch..waarom wilde ze niet luisteren? Ik ben geen medicus, verre van, maar ik had 6 jaar lang voor deze man gezorgd en ik wist dat het goed fout zat, ik wist dat het een aflopende zaak was en ik heb mijn mond opengedaan. Keer op keer op keer. En het heeft niets uitgemaakt.

Het was een harde les, maar op dat moment heb ik geleerd dat je soms zal moeten kunnen accepteren dat je best doen niet genoeg is. Ja, ik had tegen het protocol in kunnen gaan en zelf een ambulance kunnen bellen om hem te laten opnemen. Dat had mij een hoop gezeik en waarschijnlijk mijn baan gekost, en het was nog maar de vraag of de ambulance wel gekomen zou zijn zonder uitdrukkelijke toestemming van de medische dienst.

Ik heb gedaan wat ik kon, en het was niet genoeg.

En dat heeft een onschuldig iemand, iemand die mede van mij afhankelijk was voor zijn zorg en liefde dan misschien niet zijn leven gekost maar zijn einde was niet menswaardig.

Ik heb gedaan wat ik kon, en het was niet genoeg.

Na afloop van de ceremonie komen mijn collega’s en de familie van Jan naar mij toe, ze zien dat ik redelijk kapot ben. Ik kijk ze aan, draai mij om en loop naar buiten. Ik grijp mijn jas en ga weg. Fuck mijn schijnheilige collega’s van wie er verschillende tot een week of twee voor zijn dood niet konden of wilden zien hoe erg hij aan het aftakelen was. Fuck die familie die ik in 6 jaar tijd nog nooit zo vaak gezien heb als in de afgelopen paar dagen sinds zijn overlijden. Waar waren jullie toen hij jullie nodig had?

En ik?

Ik heb gedaan wat ik kon, en het was niet genoeg.

Een jaar later sta ik met een urn in mijn hand op het uitstrooi veld.Het waait hard, en ik waak ervoor om géén beginnelingsfout te maken door met mijn gezicht richting de wind te gaan staan.
Ik haal de deksel van de urn en begin te strooien.

“Bedankt voor alles wat ik van je heb mogen leren. Ik mis je. Het ga je goed Jantje..”